Sipadan, Mabul, Layang-Layang ... ko etahi o nga wai pai rawa i te ao e kitea ana i roto i nga wai nui kei te takutai o Sabah i te taha o te Maananui o Borneo . Mai i te waipuke pounamu me te oranga tonotono ki nga hammerheads me nga manuka whaa, ko Sabah te moemoea o te kaihoroi!
01 o te 08
Tunku Abdul Rahman Park
He waa poto poto, 20 meneti mai i Kota Kinabalu , ko nga moutere e hanga ana i te Tunku Abdul Rahman Marine Park he wahi pai ki te timata i te waipuke i Sabah. E rima nga moutere iti e karapotihia ana e nga kohu kokoru kei roto i te wai iti. Ko nga ngawari ngawari e hanga ana te Tunku Abdul Rahman Park hei wahi pai mo nga tini kaitohu kia kite i te momo momo ora.
Ka kitea te Rare i roto i te Tunku Abdul Rahman Park, ko te harperquin momfish me te ika mandarin. Ko nga tipu o Hawksbill e mahi ana i nga wa katoa, me te tae atu hoki ki nga kaiwhanga tohorā ki te whangai i te papa mahere i nga marama marama i waenganui o Noema me Hui-tanguru.
02 o te 08
Sipadan
Ko Sipadan Island, kei roto i te ngakau o te Indo-Pacific, he mea rongonui mo te ao o te taiao. Neke atu i te 3,000 momo ika me te kohura e kitea ana i te taha o Sipadan e whai ana i te ingoa ko te wai pai rawa i Sabah - ki te kore te ao! I tua atu i nga ahuatanga rereke o te oranga o te taiao, kei te noho ano hoki a Sipidan ki te "urupa tupare" - he puna ana i raro o te puna o te puna o roto i nga puia o te moana.
Kaore e whakaaetia kia noho tonu nga tangata ki Sipadan, me noho tonu koe ki Semporna me Mabul Island. I roto i te kaha ki te tiaki i te kohura, e 120 noa nga raihana e tukuna ana i ia ra. Whakariterite mo to waipuke mo Sipadan i mua!
Tuhinga o mua
Layang-Layang
I te 186 maero mai i te hauauru o Sabah, ko te iti o te waa o Layang-Layang tetahi o nga waahi papai i te ao. Ko nga pakitara e heke iho ki te 2,000 mita te hohonu e hangaia ai te Layang-Layang he pararaiha kino! Ko nga Hammerheads, ko nga mango hina, ko nga roi reopard, ko te hiriwatip, ko nga whiwhinga ka taea te kitea.
Ko Layang-Layang he whenua tautohetohe; te iti o te taone hoiho Malaysian - te korenga ki nga kaimatawai - e whakarite ana kei te noho haumaru nga wai, kaore ano kia rawekehia.
Kei te wātea a Layang-Layang i te rere mai i Kota Kinabalu; Me whakarite te waipuke i roto i te Avillion Layang-Layang Resort - ko te noho anake i te moutere - i waenganui i nga marama o Maehe me Akuhata.
04 o te 08
Mabul Island
Ko te tipu o te ao me te tata tata ki Sipadan kua hanga Mabul tetahi o nga waahi rongonui rawa atu i Ahia. Kaore e rite ana ki a Sipadan, kaore e hiahiatia ana nga whakaaetanga, he maha hoki nga waahanga mo te motu.
Ko te Mabul he tino waahanga tetahi o nga pae piripiri rawa i te ao, a ko te waahanga pai rawa atu mo nga whakaahua maoro o te moana. Ko te toka kei te taha o te papa taiao me nga tau toharite i waenga i te 25 ki te 30 mita te hohonu. I te taha o te nui o te macro, ka kitea nga cphalopods pērā i te tipu, te tohorua, me te squids i te nuinga o nga wai.
Kua tae mai te Mabul Island ki te tomokanga o Semporna i te pito tonga o Sabah.
Tuhinga o mua
Labuan Island
Ko te moutere o Labuan e kore e utua ana e te kawenga kei te 71 maero noa atu i Kota Kinabalu, he waahi rongonui hoki mo te hunga e haere ana i waenganui o Sarawak, Brunei, me Sabah. Ko te waahanga tuatahi o te taiao o Labuan Island ko te maha o nga waapa i tata.
Ka taea e nga kaitohutohu e rua me nga taangata rereke te whakauru ki nga whara nui e wha i kitea i te hohonu i waenga i te 30 me te 35 mita. I tukuna te USS Salute me te SS Dutch o Klerk i te Pakanga Tuarua o te Ao. E rua atu nga whara o te taone i hangaia e Labuan te pokapu waipuke o Malaysia.
Ko te moutere o Labuan ka taea te uru mai i Kota Kinabalu me Bandar Seri Begawan i Brunei. He maha nga mea ahuareka ki te mahi i runga i te papuan i runga ake i te wai!
06 o te 08
Lankayan Island
Ko Tiny Lankayan Island me ona taone maemae e 90 meneti i te waa ki te raki o Sandakan i East Sabah. He Korerokore a Lankayan; Kotahi anake te painga noho - Lankayan Island Dive Resort - e whai wāhi ana ki te torotoro i tenei papa moana tiaki.
Kotahi te parekura, te pai o te raihana tonotono i kiia he pai atu i tera i kitea i Mabul, a, ko te nui o te oranga o te taiao, pērā i te pokaiwai me te reopard ka hangaia te Lankayan Island hei rereke tika. Ko te waahi ki te kite i nga ika moa, nga tarakona, me nga kiriata rererangi e ahuareka ana ki nga tini e tata ana ki nga mea katoa i roto i a raatau pouaka!
07 o te 08
Taka Tiga
Ko nga moutere e toru kei te Tonga Tiga i te tonga tonga o Kota Kinabalu i Sabah. I waihangatia nga moutere e te mahinga o nga puia e turaki ana i te waipara paru ki runga ake i te moana. Ko te tihi o Tui kei te taataihia e te taonehi; kotahi anake te whakataetae - ko te Tonga Tiga Resort - kei te whakahaere i te moutere pararaiha.
Ko nga ree kei a tawhio noa ki a Mii Tiga, he ngoikore, e tukua ana mo nga wa roa me te toharite o te 20 mita te kitea. Ko nga Nudibranches, ko nga hamoma, ko nga tarakona ngaru, he mea noa i roto i te wai.
Ko te kerēme a Tui Tiga ki te rongonui ko te huinga o te whakaaturanga tuatahi mo te Kaiwhiwhi Kaiwhaiwhai; Heoi, kaore tonu i te taatai te motu.
08 o te 08
Nga Moutere
Ka tae atu te moutere moutere i te 40-meneti mo te waka mai Semporna i te pito tonga o Sabah. Ka kitea e nga kaitango o te tini me nga kaiwhakarato i raro i te wahanga pai ki a Sipadan. He nui te ora o te Macro me nga taiepa e neke atu ana ki te 100 mita te nui o nga koi me te oranga o te moana.
Ko nga kaitaunui, nga papaawe, nga hihi, me te pounamu e kitea ana i roto i nga wai papaku kei te taha o Mataking Island. Ko te waahi, te hokinga, me te kirikiri puehu te whakaari i runga ake i te wai i waenganui i nga waipuke.