Ngā Tohu o Aotearoa: Tauwāhi, Taupori, Etc.

Wāhi . Ko Niu Tireni kei te tonga o Ahitereiria i waenganui i nga latitudes 34 nga nekehanga ki te tonga me te 47 o te tonga.

Area. Ko Niu Tireni e 1600 kiromita ki te raki ki te tonga me te rohe o te 268,000 sqr km. E rua nga motu nui: ko Te Ika-a-Māui (115,000 sqr km) me te Waipounamu (151,000 sqr km), me etahi motu iti.

Te taupori. I te marama o Hepetema 2010, kua tata te nuinga o te taupori ki te 4.3 miriona.

E ai ki a Statistics New Zealand, ko te tipu taupori taupori o te whenua he whanau kotahi i te 8 meneti me te 13 hēkona, kotahi mate i te 16 meneti me te 33 hēkona, me te mahinga kupenga kupenga o tetahi tangata o Niu Tireni i nga meneti 25 me te 49 hēkona.

Te ao. Kei a Niu Tireni te mea e mohiotia ana ko te rererangi o te moana, kaore i te awangawanga o te ao nui o nga whenua. Ko te taunga me te maimoatanga o te moana i nga tahataha o Aotearoa e taea ai te rererangi o te piki. Ka tohatoha noa te ua i te moutere o Te Ika a Maui i te tonga.

Riro. Ko te awa o Waikato i Te Ika a Maui ko te awa roa rawa o Aotearoa i 425km. Ko te awa roa o te awa ko te Whanganui, kei Te Ika a Maui.

Kara. Tirohia te haki o Aotearoa.

Reo Maori : Maori, Maori.

Nga pa nui. Ko nga pa nui rawa atu o Niu Tireni ko Akarana me Poneke ki Te Ika-a-Māui, ki Ōtautahi me Ōtepoti i Te Wai Pounamu. Ko Te Whanganui-a-Tara ko te whakapaipai o te motu me te Kuini Kuini o te Waipounamu ko te Adventure Capital o te Ao.

Kawanatanga. Ko Niu Tireni te mana rangatira o te ture me te Kuini o Ingarini hei tumuaki. Ko te Whare Paremata o Niu Tireni he tino unicameral kahore he Whare Whare.

Whakaritenga Whakanui. E hiahia ana koe ki te uruwhenua tika ki te haere ki Niu Tireni engari kaore pea e hiahiatia he visa.

E rima nga ra . Mena he iti nei te wa, ko etahi o nga whakaaro mo te toro ki Te Ika a Maui me Te Waipounamu.

Moni. Ko te waeine moni ko te taara o Niu Tireni e rite ana ki nga 100 o Niu Tireni. I tenei wa, he iti ake te utu o te taone o Niu Tireni i te tau US. Kia mahara ko te rerekētanga rerekē ka rere.

Ko nga tangata tuatahi. Ko nga tangata tuatahi o Niu Tireni e whakaarohia ana ko te Maori ahakoa i maharahia ko nga Maori tuatahi ki te noho i nga mea kua tae mai nei ki Niu Tireni i te tau 800 AD, ko nga Moriori, ko nga kaiwhaiwhai moa. (Ko te moa he momo manu, kua ngaro, ko etahi o ratou he roa te roa o te toru mita.) Ko te whakaaro ko te Moriori te tuatahi ki te tae mai ki Niu Tireni kua puta ke te korero a te Maori. Ko te Moriori me te Maori he iwi kotahi ano o te Moananui-a-Kiwa. (Tirohia hoki nga korero i roto i to huinga.)

Te torotoro a te Pākehā. I te tau 1642 ka toro atu te kaiparau Dutch a Abel van Tasman ki te takutai o te hauauru o te rohe i huaina e ia ko Nieuw Zeeland, i muri i te rohe o Zeeland o Netherlands.

Ngā haerenga a Cook. I huri a Kapene James Cook i Niu Tīreni i runga i nga haerenga motuhake e toru, ko te tuatahi i te tau 1769. Ka tapaina e Kapene Kuki nga ingoa ki etahi waahi o Niu Tireni kei te whakamahia tonu.

Ko nga kainoho tuatahi. Ko nga kaitohutohu tuatahi ko nga kaiwhiwhi, na nga mihinare. I timata nga Pakeha ki te piki atu i te timatanga o te rautau 1900.

Tiriti o Waitangi. I hainatia tenei kirimana i te tau 1840 ki te Kuini o Ingarini me te whakamana i te mana Maori o to ratou ake whenua. I tuhia te tiriti i te reo Ingarihi me te Maori.

Te mana o nga wahine ki te pooti. I hoatu e Niu Tireni ana wahine ki te pooti i te tau 1893, i te wha rau tau i mua i Peretana, i te US ranei.