French, Tiamana, Spanish. Mo te nuinga o nga akonga o te kura nui o Amerika, ko te ariā o te "reo ke" kaore e kaha ki te whiti i tua atu i enei toru. I a koe e pakeke ake ana, kei te mohio koe ko te reo Haina anake he korero atu i enei korero (me te reo Ingarihi), kaore e korero atu i etahi atu momo reo rite Arapi, Hindi me Urdu.
Kei te mohio ano hoki koe he take nui te noho o te mema i te Latin Country, ko wai e hiahia ana ki te ako i te reo mate? Kaore i te whakahua, he tino uaua ki te ako i te reo mehemea kaore he tangata hei mahi.
Ina koa, i te mea kua mate te Tai Rāki, ko enei reo "ora" (mai i te marama o Hune 2017, ahakoa, e ai ki te Ethonologue.com) ka tino kaha ki te whiwhi me te whakamahi i te huarahi mahi. E rua o ratou anake he kotahi korero kotahi e tu ana!
01 o te 07
Tino (Peru)
Ko te rongo pai? Ko te papanga o nga mihi ki te ipurangi o te Jennifer's Language Pages e whakaatu mai ana me pehea te korero "hello" i roto i te tata ki nga reo katoa o te ao, tae atu ki Taushiro, he mea tino nui rawa atu.
Ko te rongo kino? Kotahi anake te tangata i te ao e korero ana ki a Taushiro i te tau 2002, na te mea ka taea e koe te korero "Uñuntero" ki tetahi atu tino iti rawa, ahakoa ka kitea koe e tata ana ki te awa o Aucayacu i te rohe o Loreto o Peru, kei hea kei te ora ia (mehemea kei te ora tonu ia).
Mena he torutoru noa nga ra kei a koe i te torotoro i te pa o Iquitos me te Amazon Peruvian , ka waiho hei ahuareka ki a koe, ahakoa he mea kaore he huakore.
02 o te 07
Tanema (Horomona Horomona)
I te mea ko te take ki a Taushiro, ko te reo Tanema o nga Moutere o Horomona anake he kaikorero ora. Na, he aha te take i riro ai te Taushiro o Peru ki te tautuhi mo te "Kore Korero-Reo Korero i te Ao" mo Tanema, e kitea nei i Te Moana-nui-a-Kiwa ki te Tonga ?
I a Taushiro he "taupori taupori" o te 20 noa iho, e 150 nga iwi kei roto i te iwi taketake ko Tanema te reo Maori i te tau 2007, ko te tikanga ko Taushiro he mea hangarau, he iti rawa te korero, ahakoa i te maha o nga tangata e pai ana ki reira. me te hunga nei ko te reo matua e rite ana ki nga take e rua.
Ka whai pai ake koe ki te kimi i tetahi tangata i te kainga Emua o te rohe Temotu o te moutere o Vanikolo o Solomon ka taea te mohio ki etahi kupu i Tanema kaore koe e pakaru i nga tahataha o te awa Peruvian.
Tuhinga o mua
Lemerig (Vanuatu)
Ko te nama toru kei runga i te rarangi o nga reo iti rawa o te ao he reo e taea ana e koe (e kore pea e rongo) i te Moana-nui-a-Kiwa ki te Tonga. Ko te rereketanga o te maha o nga reo iti noa kua korerohia, kaore i te miharo i konei, i te mea, i tuhia te taiao o tenei rohe mo te nuinga o tona hitori.
Ko Lemerig, he waahi hoki na nga ingoa e tuhi ana ko "Bek" me "Sasar," he rua noa atu korero mo te tau 2008. Kaore pea koe e rongo i tenei reo e korerohia ana e nga taone e noho ana i te takutai o te rohe o Torba i te motu o Vanua Lava i Vanuatu.
A he maha nga mea hei mahi i reira, mai i nga puia e piki ana, ki te tirotiro i nga karapu i roto i nga awa, ki te pupuhi i roto i nga reta o te takutai, no reira ehara i te mea mehemea kaore he mahi ki te haere ki reira, ki te mea kua whakatau koe ki te tango i tetahi. Mahalo ko te kupu Lemerig mo te ataahua ataahua o te Moana-nui-a-Kiwa ki te Tonga , ka whakaekea, ka waiho he rota o te hunga tere.
Tuhinga o mua
Chamicuro (Peru)
Ko te reo tuawha tuawha o te ao ka hoki mai ki Peru, e kore e tino miharo ki te whakaaro ko Peru kei roto i nga whenua o nga Amelika me nga taupori taketake teitei rawa atu, ahakoa te kaha o te whakauru ki a ratau ki roto ki te Pakeha Spanish- korero, tikanga Katorika.
Ko te reo o Chamicuro he iti ake te korero atu i te Taushiro, a, kei runga i te kapa Lemerig no te mea ko te taupori taupori kei te 100. Ka rite ki a Taushiro, ka kitea e koe nga kaikopene a Chamicuro i roto i te rohe o Loreto, i roto i nga ngahere e tata ana ki te Amazon Peruvian.
Ko te nuinga o nga korero, ka hiahia koe ki te rapu ia Pampa Hermosa, kei te noho i te Hualga (he mea tika, he ingoa rereke te ingoa o te Chamicuro!).
Tuhinga o mua
Njerep (Nigeria)
Ko Nigeria tetahi o nga whenua tino rerekei o Awherika, e tino pai ana ina whakaaro koe koinei te kainga ki te reo iti rawa o te reo o Awherika, me te reo rima o te ao. Ko te reo Njerep e ono noa ana korero, a ko te ahua o te iwi taketake ko Njerep te reo Maori kotahi anake te iwi.
Ka whakarōpūhia e te Ethnologue tenei Njerep hei "tata ki te ngaro," e tino pouri ana ina whakaaro koe ko te ahua o nga kaikopono e ono mai i te tau 2000-ko wai ka mohio he aha tera kua pa mai i tera wa?
He tino raruraru tenei ina whakaaro koe ko te rohe o Taraba, kei reira Njerep te korero, ko te waahi o te whakawhānui-whakapae me te whakatau i te purenga o nga iwi mai i te rōpū Mambilla ethnolinguistic nui, e tata ana ki te 100,000. Ko te Mambilla he waahi iti rawa ka whakaarohia i te ao katoa, engari he nui te taupori i whakaritea ki te Njerep.
06 o te 07
Ongota (Etiopia)
Ko te upoko ki te rawhiti ki runga i nga ahua o nga iwi o Awherika e kawe ana ki te reo ono o te ao, o Ongota, kotahi tekau noa atu korero mo te tau 2007, i te wa i haere ai nga kairangahau ki Etiopia ki te tirotiro.
Ko Ongota he reo tawhiti, e korerohia ana i tetahi kainga kotahi i te taha tonga-tonga o Etiopia, koinei tetahi o nga wahi iti rawa i tae mai mo nga tangata ke, me nga Etiopiana. Ka tino kitea, ka kitea ranei (kaore ranei e kitea) Ongota i te taha hauauru o te awa o Weyt'o i te rohe o Omo o te whenua.
Te moemoeke o te korero? Mena ka tae atu koe ki Etiopia me whakaaro ka korero pakeke a Amharic, kaore ano hoki te papaha Amharic e taea te whakaaro, ka pai koe. Kua whiwhi koe i te miriona o nga tangata ki te mahi me! Ko nga tangata e hiahia ana ki te ako i Ongota e kore e taea te korero pera, kia kaua e korero i te tokoiti e tamata ana ki te ako.
Tuhinga o mua
Liki (Indonesia)
Ka rite ki nga moutere o te Moana-nui-a-Kiwa ki te taha tonga, ko Indonesia he motu nui i wehehia nga iwi mo nga mano tau. Ehara i te mea ko te reo Liki, i korerohia e te 11 noa iho i te tau 2005, kei te takiwa o Papua, ko te mea tino tawhiti atu i te nuinga atu o Ingarangi.
Me haere koe i tawhiti atu i te ara kua whiua ki Papua mo to Bahasa Indonesia ki te mutu ki te mahi ia koe, engari kaore pea e taea e koe te tutaki i nga korero a Liki. Ko te mea na te mea kei te korero a Liki ki nga motu o Liki me Nirumoar o te paanga a Papua o Sarmi, kei te motu o tenei moutere tawhiti.
Na, ko te haerenga ki te kimi korero mo te reo tuawhitu o te ao e pai ana ki te haere ki nga motu pararaiha o Raja Ampat, e tata ana. Engari kia kaua e tamata ki te wowing o to kaiako tahuako ma te korero ki a ia i roto i te Liki, kaua rawa i nga waahanga nui o te pupuhi. Ka tae mai te haumaru!